Dinsdagavond 17 november 2020 werd in de Adviescommissie Bestuur en Middelen gesproken over de Toekomst van de Drechtsteden Samenwerking.
Het voorgestelde besluit is:
• De huidige Gemeenschappelijk Regeling Drechtsteden (GRD) wordt getransformeerd en de huidige tekst wordt vervangen door een nieuwe tekst.
• In het kader van gedeeld eigenaarschap wordt de huidige GR omgebouwd naar een klassieke GR voor de sociale dienst, met daarin de volgende uitgangspunten:
o Beleid hieromtrent wordt in de GR opgesteld en uitgevoerd, waarbij het lokaal primaat het startpunt is;
o Robuust pakket van gezamenlijke diensten;
o Maatwerk meer dan nu mogelijk; eventuele meerkosten hiervan wel altijd voor de afnemer, ook voor wat betreft investering in lokale ambtelijke capaciteit;
o Bij besluiten streven naar consensus, maar indien er toch wordt gestemd moet er rekening worden gehouden enerzijds met belangen langs de lijnen van inwonersaantal / financiële bijdrage en anderzijds voorkomen dat er volledige overheersing is door “stedelijk gebied” of “poldergebied”.
• Voor de overige dochters van de GRD wordt in principe gekozen voor een service-gemeente vanuit Dordrecht met zakelijke dienstverleningsovereenkomsten.
• Voor wat betreft de GR “sociaal” wordt tevens een bestuurlijke klankbordgroep met portefeuillehouders gevormd inzake de inhoudelijke input.
• Er worden in het nieuwe model inspirerende kwartaalbijeenkomsten geïntroduceerd waar politiek, bedrijfsleven en kennisinstellingen elkaar ontmoeten, bestaande uit plenair deel, workshops en ruimte voor ontmoeting/lunch/borrel.
Het Drechtstedenbestuur en Drechtraad houden op te bestaan.
Commissielid Jacqueline van den Bergh: “Ik heb nog aan de wieg gestaan van de Drechtstedensamenwerking, met een Manifest en met een dagelijks bestuur DSB en met een algemeen bestuur de Drechtraad. De gemeenschappelijke regeling is op 8 maart 2006 van start gegaan. Door samenwerking gingen we ons gebied flink op de kaart zetten, en sociaal economisch verbeteren – We waren zelfs een voorbeeld voor het land met onze samenwerkingsconstructie. Niet alleen bestuurlijk werkten we samen maar ook politiek, via een DSB en een Drechtraad. We leerden het gebied beter kennen maar vooral ook elkaar. Politiek fracties werden gevormd. Ook de PvdA fracties kwamen regelmatig bij elkaar en bespraken de regionale onderwerpen en we leerden ook het ongemak kennen tussen lokaal en regionaal. Maar in onze ogen was het nuttig om gevoel te krijgen voor het hele gebied.
De praktijk leerde echter dat echt samenwerken – vooral middelen en bevoegdheden delen – de grote bottleneck is. Ook de bestuurlijke drukte/spaghetti werd steeds meer een kritiek punt. En de wethouders uit de gemeenten die in DSB zaten voelden zich ongemakkelijk om de regionale afspraken ook te verdedigen in hun lokale raden. Met als dieptepunt de discussies over de sociale bezuinigingen. Na een lang traject van ‘herbezinning’, en de rapporten zijn we nu aanbeland bij deze voorstellen: einde van de GR zoals die was en een nieuwe klassieke GR, zonder DSB en zonder Drechtraad. Dus zonder politieke regionale invloed. Zonder democratische regionale controle.
PVDA vindt het jammer dat het echte samenwerken toch te moeilijk was en dat we niet doorzetten – ook al is het moeilijk – en het lokale en regionale belang 2 tegenstrijdige werelden bleven. Het saamhorigheidsgevoel, inhoudelijke solidariteit, nl. dat je als regio sterker en groter bent, en meer voor elkaar kunt krijgen in Den Haag en Provincie, en daardoor uiteraard voor je bewoners en bedrijven. Dat is nu helemaal losgelaten.
Omdat veel waarde wordt gehecht aan regionale afstemming worden in het nieuwe model inspirerende kwartaalbijeenkomst geintroduceerd, waar politiek, bedrijfsleven, maatschappelijke partner en kennisinstellingen elkaar ontmoeten. Maar de PVDA heeft helemaal geen behoefte aan dit soort borrelbijeenkomsten. Wij willen invloed. Ook voor de burgers.
Belangrijkste vraag: Na al deze ervaringen door de jaren heen: waarom wordt er gekozen voor een klassieke GR bij de SDD? Waarom kiezen we weer voor een GR? Met vooral macht voor bestuurders en burgemeesters. Onze ervaring daarmee is uitermate slecht de afgelopen jaren, waarin ook de Jeugdzorg is ondergebracht in een GR. Waarom houden we er niet gewoon mee op? We lezen: voor wat betreft de GR “sociaal” wordt tevens een bestuurlijke klankbordgroep met portefeuillehouders gevormd inzake de inhoudelijke input. De invloed van de raad is marginaal, terwijl het belang voor burgers erg groot is. Het gaat om inkomen en zorg. Daarbij komt dat men klaarblijkelijk geen idee heeft hoe in een GR het individuele lokale belang tot uitdrukking kan komen. Het is niet voor niets dat we nu de Jeugdzorg volledig proberen terug te brengen naar het lokale niveau.
De PVDA is absoluut tegen deze GR constructie en wij zijn van plan om met een amendement te komen. Terecht dat Dordrecht als centrum gemeente een dominante positie inneemt. De rol van de gemeenteraad is echter dusdanig beperkt dat de politiek feitelijk nauwelijks invloed meer kan uitoefenen. Inhoudelijke solidariteit is meeleven of meelijden. Juist in crisistijden is het belangrijk om elkaar vast te houden en solidair te zijn. Maar solidariteit staat niet meer centraal, waarom dan niet gewoon zelfstandig en zakelijk verder. Dordrecht als Centrum Service-gemeente, die werkt met zakelijke dienstverleningsovereenkomsten: dat kan toch ook bij de Sociale Dienst, en zonder klassieke GR. En de gemeenteraad weer een centrale rol. Wij willen meer invloed als raad. Het sociaal domein willen we niet alleen overlaten aan regionale bestuurders, waar je dan als raad iets van mag vinden. En binnen een GR staan de raden toch op afstand. Dat willen we niet meer.
Wij willen besluiten kunnen nemen, met en voor onze burgers. Andere gemeenten kunnen dan diensten inkopen.
Maar er was wel degelijk solidariteit. Er zijn velen die de afgelopen 14 jaar veel energie en tijd in de samenwerking hebben gestoken. Daar wil de PVDA toch wel bij stilstaan. Er is nu een grove overschatting van de rol van de bestuurders, die weinig slagkracht lieten zien de laatste tijd.
Tot slot wil de PVDA kennisnemen van het Adviesmaatwerk van portefeuillehouders sociaal domein, wanneer kunnen we dit tegemoet zien?”
Samenvatting reacties burgemeester en wethouders:
Burgemeester Kolff: Het besluit was best emotioneel. Het vraagt om een nieuwe manier van samenwerken. Door meer loslaten, ontstaat er meer ruimte. De huidige structuur is voer voor cultuurproblemen. Nieuwe structuur neemt dat weg. Dordrecht wordt de Servicegemeente: Dordrecht is verantwoordelijk voor aanbod en personeel. Gemeenten zijn alleen afhankelijk voor wat zij afnemen. Het wordt zakelijker en overzichtelijker. Laat dit even gebeuren. Daar zult u enthousiast over worden.
Wethouder Heijkoop: Waardering voor de vele inzet. Niet voor niets iets heel moois opgebouwd. SDD (Sociale Dienst) is zeer goed functionerend. Rol van bestuurders moeten we inderdaad niet overschatten. Wij zijn passanten. We doen het voor onze inwoners. De raden gaven veel input aan hun wethouders. Waar zit die pijn? Gemeenten hebben aangegeven wij willen geen ander beleid. Nachtmerrie is dat we van een effectieve SDD naar SDD gaan die duurder wordt en aan kwaliteit inboet. Gemeenteraad moet echt aan zet zijn. Gemeenteraden gaan dan het beleid vaststellen. Ook op regionale schaal. Dordrecht krijgt een meer stevige positie. Meer dan de helft van het aantal cliënten SDD komt uit Dordrecht. Dat moet terugkomen in de stemverhouding. Daar is begrip voor bij de andere gemeenten. Beleid wordt regionaal opgetuigd. Veel gemeenten hebben geen beleidscapaciteit. Laat het beleid door regionaal ambtenaren opstellen. Terug naar gemeenten en gemeenteraden beleid vaststellen. Met dit stuk leg je de richting vast. Klassieke GR. Gemeenten willen eigenaar blijven van de SDD. Gemeenten ook investeren in ambtenaren om mee te sparren. Gemeenten moeten zelf verantwoordelijkheid nemen. Gaan ze dat ook voor elkaar krijgen? Zorgen over kwaliteit ambtelijk apparaat. Nog een paar hele complexe vragen. Iedereen wil een stabiele, betrouwbare en zakelijke bedrijfsvoering. Daar zitten niet veel politieke keuzes. Het Adviesmaatwerk van de portefeuillehouders komt snel naar u toe.
Wethouder Burggraaf: Risico’s zitten nu aan de voorkant, met bepaalde innovaties die geld kosten. Organisaties (Dochters) in andere steden blijven gewoon zitten (zoals Belastingdienst in Sliedrecht). Straks kunnen we veel meer zelf als gemeente Dordrecht zeggen. Nu moet je eerst met alle gemeenten afstemmen. We moeten het wel aantrekkelijke maken voor gemeenten om in te stappen.
